27, June 2025

“मराठा समाजातील धार्मिक व सांस्कृतिक सातत्य: विधी आणि अस्मितेचा संक्रमणकालीन अभ्यास”

VOLUME-8; ISSUE-6; JUNE-2025

Author(s): 1रोहित सुरेश चव्हाण 2डॉ. एस. एम. भोसले

Authors Affiliations:

1संशोधक विद्यार्थी, अर्थशास्त्र विभाग, शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर. (महाराष्ट्र)

2संशोधन मार्गदर्शक, श्रीमंत बाबासाहेब देशमुख महाविद्यालय आटपाडी, जि. सांगली (महाराष्ट्र)

 

DOIs:10.2018/SS/202506019     |     Paper ID: SS202506019


Abstract
Keywords
Cite this Article/Paper as
References

सारांश:

पश्चिम महाराष्ट्रातील मराठा समाजाचा इतिहास हा धार्मिक व सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून अत्यंत समृद्ध आहे. पारंपरिक विधी, उत्सव, आणि श्रद्धा प्रणालींचे सातत्य हे या समुदायाच्या सामाजिक ओळखीचा एक महत्त्वाचा भाग ठरतो. सामाजिक आधुनिकतेच्या प्रक्रियेतही या विधींचे स्वरूप बदलले असले, तरी त्यांचे मुळ स्वरूप कायम राहिले आहे. या संशोधनात संक्रमणाच्या प्रक्रियेतही कशा प्रकारे मराठा समाज आपली धार्मिक व सांस्कृतिक ओळख टिकवून आहे, याचा मागोवा घेतला आहे. विविध उपासना पद्धती, जीवनविधी, महिला भूमिका, आणि सामाजिक समज यांचा अभ्यास करून सातत्य आणि बदल यातील संबंध स्पष्ट करण्यात आले आहे. यासोबतच धर्म, जात व संस्कृती यांचे आंतरसंबंध आधुनिक काळात कसे टिकवले जात आहेत याचाही मागोवा घेण्यात आला आहे. सदर संशोधन प्रामुख्याने पिंपळगाव, कराड व सांगली परिसरातील कुटुंबांवर आधारित आहे. पारंपरिकतेचे जतन व आधुनिकतेची स्वीकार्यता यामधील संतुलन मराठा समाजाच्या सांस्कृतिक ओळखीचे मूळ आहे, हे या अभ्यासातून स्पष्ट होते.

मुख्य संज्ञा: मराठा समाज, सांस्कृतिक सातत्य, धार्मिक विधी, पारंपरिकता, सामाजिक ओळख

रोहित सुरेश चव्हाण,  डॉ. एस. एम. भोसले , (2025);  मराठा समाजातील धार्मिक व सांस्कृतिक सातत्य: विधी आणि अस्मितेचा संक्रमणकालीन अभ्यास,  Shikshan Sanshodhan : Journal of Arts, Humanities and Social Sciences,      ISSN(o): 2581-6241,  Volume – 8,   Issue –  6.,  Pp.111-116        Available on –   https://shikshansanshodhan.researchculturesociety.org/

संदर्भ यादी (References):

  1. Cashman, R. I. (1975). The Myth of the Lokamanya: Tilak and Mass Politics in Maharashtra. University of California Press.
  2. Chitnis, K. (2005). Understanding Culture and Identity in Western Maharashtra. New Delhi: Sage.
  3. Deshpande, S. (2013). Contemporary India: A Sociological View. Penguin Books India.
  4. Duff, J. G. (1878). A History of the Mahrattas (Vols. 1-3). London: Longmans, Green & Co.
  5. Karve, I. (1961). Hindu Society: An Interpretation. Poona: Deccan College.
  6. Karve, I. (1965). Kinship Organization in India. Asia Publishing House.
  7. Kulkarni, A. R. (1996). Maharashtra in the Age of Shivaji. Deshmukh and Co.
  8. O’Hanlon, R. (2002). Caste, Conflict and Ideology: Mahatma Jotirao Phule and Low Caste Protest in Nineteenth-Century Western India. Cambridge University Press.
  9. Patil, R. (2002). Changing Rural Structures in Maharashtra: A Case Study of the Maratha Community. Economic and Political Weekly, 37(42), 4290–4298.
  10. Rao, M. S. A. (2009). Social Movements and Social Transformation: A Study of Two Backward Classes Movements in India. Manohar.

 

Download Full Paper

Download PDF No. of Downloads:7 | No. of Views: 53