ਸੰਖੇਪ (Abstract): ਇਹ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਨਾਟਕ ਵਿਧਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਰੂਪਕਲਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਰਾਹੀਂ "ਮਿੱਥ ਰੂਪਾਂਤਰਨ" (Myth Transformation) ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਨਾਟਕ ਵਿਧਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਯੂਨਾਨੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ, ਖੋਜ ਕਰਤਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਨਾਟਕ ਕੇਵਲ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀ ਕਲਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਹਿਤਿਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਵੀ ਹੈ। ਪੇਪਰ ਵਿਚ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ‘ਧਰਮਗੁਰੂ’, ‘ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ’, ‘ਸ਼ਾਇਰੀ’, ਅਤੇ ‘ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ’ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਦਰਸ਼ਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਿੱਥਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਚੇਤਨਾ, ਨਾਰੀ ਚੇਤਨਾ, ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ, ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਉੱਤੇ ਧੱਕੇ ਗਏ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੇ ਨਾਟਕ ਰਵਾਇਤੀ ਮਿੱਥਕ ਪਾਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ "ਮਿੱਥ ਭੰਜਕ" ਨਾਟਕਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੀ ਨਾਟਕ ਰਚਨਾ ਸਮਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਵਿਧਾ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵੇਂ ਰੁਝਾਨ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਨਵੀਨਤਾ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।